Artikel in de serie “Tips tekstschrijven”

Teksten die met interesse worden gelezen

door ing. Jan Everink

oktober 2021

Dit artikel is gebaseerd op de WNF-methode voor het schrijven van informatief-promotionele teksten. Elders op deze site vindt u daarover meer informatie.
Naar artikel "Tekstschrijven volgens het WNF-systeem" Bij een goed geschreven informatief-promotionele tekst neemt de interesse van de lezer tijdens het lezen steeds meer toe. Om dat te bereiken kunnen verschillende middelen worden toegepast. Het gaat erom dat de tekst niet alleen de aandacht van de doelgroep trekt maar ook van begin tot eind wordt gelezen.

Leidmotief belangrijk

Als de content van een informatief-promotionele tekst tegemoet komt aan de informatiebehoefte van het lezerspubliek zal deze tekst met interesse helemaal worden gelezen. Maar dat gebeurt alleen als de tekst een duidelijk leidmotief heeft; in de tekst moet een belangrijke boodschap ofwel “message” doorklinken. In de hele tekst moet deze boodschap de rode draad vormen.

Ook in verband met de opbouw van de tekst is het leidmotief belangrijk. De structuur bestaat in principe uit een begin, een middengedeelte en een afsluiting. Het begin omvat de kopregel en de inleiding. De kopregel is bij voorkeur een kernachtige formulering van de boodschap, terwijl de inleiding een wat uitgebreidere samenvatting ervan is. De kopregel heeft tot doel de aandacht van de doelgroep te trekken; de inleiding versterkt deze aandacht tot gerichte interesse.

Na de inleiding volgt het middengedeelte, de body, waarin de boodschap nader wordt onderbouwd en toegelicht. De tekst wordt bij voorkeur afgesloten met een eindconclusie, een kernachtige uitspraak waarin een belangrijk aspect van de boodschap nog eens wordt benadrukt.

Vragen beantwoorden

Een informatief-promotionele tekst moet antwoord geven op vragen. Het gaat erom steeds de informatie te verstrekken die antwoord geeft op vragen die mogelijk bij de lezer zijn opgekomen. Het gedeelte van de tekst dat al is gelezen is van invloed op de verwachting en interesse van de lezer. Ook door het gebruik van tussenkopjes kan een bepaalde verwachting worden opgeroepen.

De tekst moet voortdurend tegemoetkomen aan de verwachting van de lezer. De menselijke geest zoekt steeds naar duidelijkheid en daarom wordt nieuwe informatie, bewust of onbewust, in verband gebracht met kort daarvoor verkregen gegevens. Daarbij ontstaat niet alleen duidelijkheid maar komen meestal ook weer nieuwe vragen op.

Als in een tekst herhaaldelijk iets wordt beweerd dat totaal niet aansluit op het voorgaande is de kans groot dat de lezer afhaakt, zijn interesse verliest. Wie een informatief-promotionele tekst schrijft moet dus niet alleen auteur maar ook lezer zijn, want alleen vanuit het gezichtspunt van de lezer kan men beoordelen welke vragen mogelijk opkomen.

Geen twijfel oproepen

In de tekst moeten antwoorden worden gegeven op de vragen die iemand zou kunnen stellen, maar dat moet in principe gebeuren zonder deze vragen als zodanig te vermelden. Het expliciet onder woorden brengen van mogelijke vragen kan namelijk juist twijfel bij de lezer oproepen en versterken.

De boodschap moet steeds positief worden verkondigd. Als een informatief-promotionele tekst bijvoorbeeld een product betreft dan wil je dat de lezer er van overtuigd raakt dat dit product nuttig, prettig of op andere wijze waardevol voor hem kan zijn. Het doel is om kooplust op te wekken. Dat doel wordt bereikt door steeds duidelijke en overtuigende informatie te verstrekken.

Mogelijke tegenwerpingen moeten wél worden weerlegd maar niet worden benoemd. Breng mogelijke bezwaren in principe niet in de tekst onder woorden; neem ze alleen weg met positieve feiten en argumenten.

Tekst “kleur” geven

De leesbaarheid van een tekst kan verder worden verbeterd door de zinnen te "kleuren" met bijvoeglijke naamwoorden, bijwoorden en bijzinnen. Door toepasselijk gebruik van zulke toevoegingen kunnen de zinnen inhoudelijk rijker worden. Het betoog spreekt dan ook emotioneel aan, waardoor de sitebezoeker met interesse blijft lezen.

Bijvoeglijke naamwoorden en bijwoorden zijn met name doelmatig als korte aanprijzingen. Met één woord wordt iets verteld waar anders een hele zin voor nodig zou zijn. Ook met korte bijzinnen kan terloops extra informatie worden verstrekt. Al deze toevoegingen kunnen nuttig zijn om gunstige emotionele inhoud aan zinnen te geven.

Maar het gebruik van deze toevoegingen moet niet worden overdreven. Te frequent gebruik van woorden als “buitengewoon”, “geweldig”, “prachtig” en “fantastisch” kan bij sommige lezers weerstand oproepen. Met name in de zakelijke markt is het belangrijk dat de emotionele toon van een tekst overeenkomt met hetgeen in de betreffende kringen als normaal wordt beschouwd.

Ook moet worden voorkomen dat zinnen door teveel tussenzinnen minder goed leesbaar worden. Samengestelde zinnen kunnen aan de kwaliteit van een tekst bijdragen, maar als ze erg lang worden kan dit afbreuk doen aan de duidelijkheid.

Redigeren

Als je nog niet veel schrijfervaring hebt kan het schrijven tamelijk langzaam gaan, doordat je vaak niet meteen op het juiste woord of de juiste zinsbouw kunt komen. Dit probleem los je op door tijdens het schrijven niet naar perfectie te streven, maar gewoon meteen in te typen wat je bedenkt. Met de computer is het achteraf verbeteren van een geschreven tekst immers heel gemakkelijk. Vaak schieten de betere woorden je te binnen als je de tekst een dag later rustig doorleest.

Let bij het redigeren ook op de inhoudelijke kwaliteit. De drie inhoudelijke kwaliteitscriteria voor een informatief-promotionele tekst zijn: duidelijkheid, belangrijkheid en juistheid. De tekst moet op de eerste plaats duidelijke informatie verstrekken. Verder moet de inhoud voor de lezer van belang zijn. En ten slotte moet voor de lezer aannemelijk zijn dat de informatie inderdaad juist is. Of de tekst wordt gewaardeerd heeft behalve met de stijl natuurlijk ook vooral te maken met deze drie inhoudelijke aspecten.

Naarmate je als auteur meer schrijfervaring krijgt zul je er steeds beter in slagen meteen de juiste woorden te vinden. Het achteraf redigeren kost dan steeds minder tijd, want je verandert dan nog maar weinig. Toch blijft het zinvol om een geschreven tekst niet meteen de wereld in te sturen. Bijna altijd blijkt bij nadere beoordeling dat de kwaliteit nog verbeterd kan worden.